سردرد میگرنی؛ علل، علائم و راه‌های درمان

سردرد میگرنی

سردرد میگرنی یکی از شایع‌ترین انواع سردرد است که می‌تواند زندگی روزمره افراد را مختل کند. این نوع سردرد معمولاً به‌صورت دوره‌ای بروز می‌کند و با علائمی مانند درد ضربان‌دار در یک طرف سر، حساسیت به نور و صدا، و در برخی موارد تهوع همراه است.

در این مقاله، به بررسی علمی علل و علائم سردرد میگرنی پرداخته و درمان‌های مؤثر بر اساس طب نوین را معرفی خواهیم کرد. 

۱. سردرد میگرنی چیست؟ 

سردرد میگرنی یک بیماری عصبی است که به دلیل تغییرات شیمیایی و عصبی در مغز ایجاد می‌شود. این نوع سردرد معمولاً از چند ساعت تا چند روز طول می‌کشد و شدت آن می‌تواند از متوسط تا شدید متغیر باشد. بر خلاف سایر سردردها، سردرد میگرنی اغلب با علائمی مانند حساسیت شدید به نور، صدا و بو همراه است. 

علائم سردرد میگرنی 

سردرد میگرنی دارای چندین مرحله است که هر کدام علائم خاص خود را دارند: 

 الف) مرحله پیش‌درآمد (پیش‌هشدار (

این مرحله معمولاً چند ساعت یا حتی روزها قبل از شروع سردرد میگرنی اتفاق می‌افتد و شامل علائمی مانند: 

• تغییرات خلقی (افسردگی یا تحریک‌پذیری) 
• خستگی و بی‌حالی 
• هوس غذایی (مانند میل به شیرینی) 
• یبوست یا اسهال 
• درمان یبوست در طب سنتی

 ب) مرحله اورا (Aura) 

حدود ۲۰٪ از مبتلایان به سردرد میگرنی دچار مرحله اورا می‌شوند که شامل نشانه‌های عصبی موقت است، مانند: 

• دیدن خطوط زیگزاگ یا نقاط نورانی 
• بی‌حسی یا سوزن‌سوزن شدن در یک طرف بدن 
• کاهش تمرکز و مشکلات گفتاری 

 ج) مرحله سردرد اصلی 

این مرحله با درد ضربان‌دار در یک طرف سر همراه است که ممکن است بین ۴ تا ۷۲ ساعت طول بکشد. سایر علائم این مرحله شامل: 

• حساسیت شدید به نور و صدا 
• تهوع و استفراغ 
• سرگیجه و ضعف بدنی 

 د) مرحله پس از سردرد (Postdrome) 

پس از پایان سردرد میگرنی، فرد ممکن است برای چندین ساعت تا یک روز احساس خستگی، گیجی و کاهش تمرکز داشته باشد. 

 علل بروز سردرد میگرنی

سردرد میگرنی هنوز به‌طور کامل شناخته نشده است، اما چندین عامل اصلی در بروز آن نقش دارند: 

• عوامل ژنتیکی: اگر یکی از والدین به سردرد میگرنی مبتلا باشد، احتمال بروز آن در فرزند افزایش می‌یابد. 
• تغییرات هورمونی: بسیاری از زنان گزارش می‌دهند که سردرد میگرنی آن‌ها با تغییرات هورمونی مانند دوران قاعدگی تشدید می‌شود. 
• تحریکات محیطی: نورهای شدید، صدای بلند و بوهای قوی می‌توانند باعث بروز سردرد میگرنی شوند. 
• استرس و اضطراب: فشارهای روحی و روانی از مهم‌ترین عوامل محرک سردرد میگرنی هستند. 
• مصرف برخی غذاها: مواد غذایی مانند شکلات، پنیر کهنه، نوشیدنی‌های الکلی و کافئین می‌توانند سردرد میگرنی را تشدید کنند. 

روش‌های تشخیص سردرد میگرنی 

پزشکان برای تشخیص سردرد میگرنی از روش‌های زیر استفاده می‌کنند: 

• بررسی سابقه پزشکی و علائم بیمار 
• معاینه عصبی برای بررسی عملکرد مغزی 
• تصویربرداری مغزی (مانند MRI یا CT اسکن) در موارد مشکوک به مشکلات جدی‌تر 

درمان‌های دارویی برای سردرد میگرنی 

در طب نوین، درمان سردرد میگرنی شامل داروهای مختلفی است که به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند: 

 الف) داروهای تسکین‌دهنده درد 

این داروها به کاهش شدت سردرد میگرنی کمک می‌کنند و شامل: 

• مسکن‌های ساده: مانند استامینوفن، ایبوپروفن و ناپروکسن 
• داروهای ضد میگرن (تریپتان‌ها): مانند سوماتریپتان و ریزاتریپتان که روی گیرنده‌های سروتونین مغز اثر می‌گذارند. 
• ضد تهوع‌ها: مانند متوکلوپرامید برای کنترل حالت تهوع و استفراغ مرتبط با سردرد میگرنی. 

 ب) داروهای پیشگیری ‌کننده 

در افرادی که دچار حملات مکرر سردرد میگرنی می‌شوند، استفاده از داروهای زیر توصیه می‌شود: 

• داروهای ضدافسردگی: مانند آمی‌تریپتیلین برای کاهش فراوانی حملات 
• داروهای ضدتشنج: مانند توپیرامات برای کاهش حساسیت عصبی 
• بتابلاکرها: مانند پروپرانولول که باعث کاهش فشار خون و جلوگیری از حملات سردرد میگرنی می‌شود. 

روش‌های غیر دارویی برای کنترل سردرد میگرنی 

علاوه بر داروها، برخی روش‌های طبیعی می‌توانند در کاهش شدت و تعداد حملات سردرد میگرنی مؤثر باشند: 

• طب سوزنی: برخی تحقیقات نشان داده‌اند که این روش می‌تواند به کاهش دفعات سردرد  کمک کند. 
• مدیتیشن و یوگا: کاهش استرس و تنش عصبی می‌تواند از بروز سردرد جلوگیری کند. 
• رژیم غذایی مناسب: اجتناب از غذاهای محرک و افزایش مصرف آب نقش مهمی در پیشگیری از سردرد دارد. 
• ورزش منظم: انجام تمرینات سبک مانند پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری می‌تواند از بروز سردرد جلوگیری کند. 

سردرد میگرنی از دیدگاه طب ایرانی 

در طب ایرانی، بیماری‌ها به دلیل عدم تعادل در اخلاط چهارگانه (صفرا، سودا، دم و بلغم) رخ می‌دهند. سردرد میگرنی نیز از این قاعده مستثنی نیست و بسته به نوع غلبه اخلاط، در افراد مختلف به شیوه‌های متفاوتی بروز می‌کند. 

انواع سردرد میگرنی بر اساس مزاج‌ها 

سردرد میگرنی در طب ایرانی بر اساس نوع مزاج به چند دسته تقسیم می‌شود: 

 الف) سردرد میگرنی صفراوی 

 در افرادی با مزاج گرم و خشک بیشتر دیده می‌شود. 

• معمولاً در اثر افزایش صفرا و گرمای زیاد بدن ایجاد می‌شود. 
• علائم شامل درد شدید در ناحیه پیشانی و شقیقه، تشنگی زیاد، خشکی دهان و تحریک‌پذیری است. 
• مصرف خوراکی‌های خنک مانند شربت سکنجبین، خاکشیر و کاسنی توصیه می‌شود. 

عرق کاسنی

۳۶۰٫۰۰۰ ریال

عرق کاسنی، که از گیاه کاسنی استخراج می‌شود، دارای خواص درمانی و سلامتی متعددی است. در زیر به برخی از این خواص اشاره می‌کنم:

1. کاهش قند خون
2. تقویت کبد
3. بهبود هضم
4. ضد التهاب
5. تقویت سیستم ایمنی

 

 

عرق کاسنی عدد

افزودن به سبد خرید

دسته: عرقیجات گیاهی

برچسب‌ها: ضد التهاب

 ب) سردرد میگرنی سودایی 

 بیشتر در افرادی که دارای مزاج سرد و خشک هستند، مشاهده می‌شود. 

• استرس، اضطراب و بی‌خوابی از عوامل تشدیدکننده آن هستند. 
• علائم شامل درد عمیق در سر، احساس سنگینی و افکار منفی است. 
• مصرف غذاهای مرطوب‌کننده مانند روغن بادام، انجیر و زعفران پیشنهاد می‌شود. 

 ج) سردرد میگرنی دموی 

 در افراد با مزاج گرم و تر شایع است. 

• پرخونی و افزایش حرارت بدن از علل اصلی آن هستند. 
• علائم شامل سرخی صورت، احساس گرما و نبض‌دار بودن درد در سر است. 
• استفاده از حجامت، زرشک و آبلیمو برای کاهش حرارت بدن توصیه می‌شود. 

 د) سردرد میگرنی بلغمی 

 در مزاج‌های سرد و تر بروز پیدا می‌کند. 

 به دلیل افزایش رطوبت در مغز و بدن، این نوع سردرد میگرنی اغلب در هوای سرد و مرطوب تشدید می‌شود. 

 علائم شامل احساس سنگینی در سر، خواب‌آلودگی و ترشح زیاد بزاق است. 

 مصرف غذاهای گرم و خشک مانند زنجبیل، عسل و دارچین توصیه می‌شود. 

  درمان‌های طبیعی سردرد میگرنی بر اساس طب ایرانی 

طب ایرانی برای درمان سردرد میگرنی توصیه‌های متعددی دارد که شامل اصلاح سبک زندگی، مصرف گیاهان دارویی و روش‌های سنتی مانند حجامت و ماساژ است. 

 الف) اصلاح رژیم غذایی 

 مصرف خوراکی‌های متناسب با مزاج برای حفظ تعادل اخلاط بدن 

 پرهیز از غذاهای سرد و تر در افراد بلغمی و سودایی 

 کاهش مصرف غذاهای پرچرب و سرخ‌کردنی در افراد صفراوی 

 استفاده از عرقیات گیاهی مانند بهارنارنج، اسطوخودوس و بیدمشک برای آرامش اعصاب و کاهش استرس 

 ب) گیاهان دارویی مفید برای سردرد میگرنی 

 سنبل‌الطیب: آرام‌بخش طبیعی و کاهنده سردردهای عصبی 

 بابونه: ضدالتهاب و کاهش‌دهنده شدت درد سردرد میگرنی 

 نعناع: تسکین‌دهنده سریع دردهای میگرنی 

 زنجبیل: ضد تهوع و تنظیم‌کننده مزاج برای کاهش علائم سردرد میگرنی 

 ج) روش‌های سنتی برای تسکین سردرد میگرنی 

 حجامت و زالو درمانی: برای کاهش غلظت خون و تنظیم اخلاط 

 ماساژ با روغن‌های گیاهی: مانند روغن اسطوخودوس و بادام شیرین 

 استنشاق بخورهای گیاهی: مانند بخور اسطوخودوس و اکالیپتوس 

 غذاهای ممنوع برای پیشگیری از سردرد میگرنی 

  ۱. غذاهای فرآوری ‌شده و کنسروی 

یکی از مهم‌ترین گروه‌های غذایی که باید از آن‌ها پرهیز کرد، غذاهای فرآوری‌شده و کنسروی هستند. این غذاها حاوی مواد نگهدارنده‌ای مانند نیتریت و نیتریت سدیم هستند که می‌توانند باعث گشاد شدن عروق خونی شوند و در نتیجه حملات سردرد میگرنی را تحریک کنند. 

برخی از این غذاها عبارت‌اند از: 

• سوسیس و کالباس 
• گوشت‌های دودی و کنسروی 
• چیپس و اسنک‌های بسته‌بندی‌شده 
• غذاهای آماده و نیمه‌آماده 

 ۲. پنیرهای کهنه و فرآوری‌شده 

پنیرهای کهنه مانند چدار، پارمزان و گورگونزولا حاوی ترکیبی به نام تیرامین هستند. تیرامین یکی از ترکیباتی است که باعث افزایش فشار خون و تحریک سردردهای میگرنی می‌شود. 

بهتر است از مصرف پنیرهای زیر اجتناب کنید: 

• پنیر چدار 
• پنیر پارمزان 
• پنیر آبی 
• پنیر گودا 

 ۳. نوشیدنی‌های الکلی و کافئین‌دار 

الکل یکی از محرک‌های شناخته‌شده برای سردرد میگرنی است. به‌ویژه شراب قرمز که دارای ترکیباتی مانند سولفیت‌ها و تانن‌ها است که می‌توانند باعث بروز حملات سردرد شوند. مصرف بیش از حد کافئین نیز ممکن است موجب وابستگی و در نهایت سردردهای ناشی از ترک کافئین شود. 

نوشیدنی‌هایی که باید از آن‌ها پرهیز کنید: 

• شراب قرمز و مشروبات الکلی 
• قهوه در مقادیر زیاد 
• نوشابه‌های انرژی‌زا 
• چای غلیظ 

 ۴. غذاهای پرنمک و فست‌فودها 

نمک زیاد می‌تواند باعث افزایش فشار خون و در نتیجه تشدید سردردهای میگرنی شود. فست‌فودها نیز علاوه بر میزان بالای نمک، حاوی مواد افزودنی مضر هستند که ممکن است بر عملکرد مغز و عروق خونی تأثیر بگذارند. 

برخی از غذاهای پرنمک و فست‌فودی شامل: 

• پیتزاهای آماده 
• همبرگرهای صنعتی 
• سیب‌زمینی سرخ‌کرده 
• سس‌های صنعتی 

 ۵. شیرین ‌کننده‌های مصنوعی و مواد قندی 

شیرین‌کننده‌های مصنوعی مانند آسپارتام و ساخارین در بسیاری از محصولات رژیمی یافت می‌شوند. این مواد می‌توانند باعث تحریک سیستم عصبی و تشدید سردردهای میگرنی شوند. همچنین، مصرف بیش از حد قندهای تصفیه‌شده می‌تواند باعث نوسانات قند خون شود که یکی از عوامل مهم در بروز سردرد است. 

مواد غذایی که باید از آن‌ها پرهیز کنید: 

• نوشابه‌های رژیمی 
• آدامس‌های بدون قند 
• دسرهای مصنوعی 
• شکلات‌های فرآوری‌شده 

جمع بندی

حذف یا کاهش مصرف غذاهای ممنوع برای پیشگیری از سردرد میگرنی می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی در کاهش تعداد و شدت حملات داشته باشد. با رعایت یک رژیم غذایی سالم و متناسب، همراه با استفاده از محصولات ارگانیک و طبیعی، می‌توان از بروز سردردهای مکرر جلوگیری کرد و کیفیت زندگی را بهبود بخشید.